Risicogeneesmiddel methotrexaat

Methotrexaat is een foliumzuurantagonist met de volgende eigenschappen:

• het interfereert met de groei van sommige cellen in het lichaam die zich snel vermenigvuldigen (anti-tumoraal middel),
• het vermindert de ongewenste reacties van het eigen verdedigingsmechanisme van het organisme (immunosuppressivum) en
• het heeft ontstekingsremmende effecten.

 Methotrexaat in lage dosering:

• Wekelijkse inname
• Max 7,5 à 30 mg/week
• Onderdrukt het afweersysteem en remt ontstekingen
• Gebruikt bij ontstekingsziekten zoals psoriasis, reumatoïde artritis, multiple sclerose, de ziekte van Crohn,…

Methotrexaat in hoge dosering:

• Dagelijkse inname
• Dosis en posologie worden individueel bepaald
• Remt de groei van sommige tumoren
• Gebruikt bij sommige soorten kanker bijvoorbeeld acute lymfatische leukemie

Het is een veilig te gebruiken en werkzaam geneesmiddel, mits correcte dosering. Het verschil in doseerfrequenties van methotrexaat heeft in de praktijk al tot problemen geleid zelfs met fatale afloop. Het verwisselen van de week- en dagdosering was hier de grootste oorzaak.

Foliumzuur beschermt tegen de hematologische toxiciteit van methotrexaat. Veel bijwerkingen van methotrexaat (o.a. gastro-intestinale klachten, hepatische dysfunctie,..) ontstaan immers omdat methotrexaat de aanmaak van foliumzuur verhindert. De doses methotrexaat die gegeven worden bij ontstekingsziekten zijn aanzienlijk lager dan bij antitumorale therapie maar het risico op ongewenste effecten is toch aanzienlijk omwille van de langdurige behandeling. Het is dus zeer belangrijk telkens na te gaan of de patiënt naast zijn methotrexaat ook trouw zijn foliumzuur inneemt.

Het GGR (1) raadt de volgende dosering aan voor foliumzuur :

• 5 à 15 mg, éénmaal per week, de dag na de inname van methotrexaat OF
• 1mg per dag, behalve op de dag van de methotrexaatinname

Bronnen:

1. Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI). Gecommentariëerd Geneesmiddelen Repertorium (GGR) 2013.
2. GheOP3S-tool- Versie2-sept 2014-UGent

Terug naar overzicht klinische beslisregels