Optimaal gebruik van geneesmiddelen

Vanaf 1 april 2023 mag elke huisapotheker een terugbetaald medicatienazicht type 2a uitvoeren bij patiënten die minstens 5 chronische terugbetaalde geneesmiddelen nemen. De apotheker mag dit 1 keer om de 2 jaar uitvoeren tenzij de arts het voorschrijft.

Het doel van een medicatienazicht is het geneesmiddelgebruik te optimaliseren door bijvoorbeeld het verbeteren van de therapietrouw, het aanpassen van het geneesmiddelgebruik (over/onder gebruik), het verhelpen van ongewenste effecten, … Veel geneesmiddelgebonden problemen (GGP’s) worden al aan de balie ontdekt en verholpen zoals interacties, maar evenveel problemen blijven onder de radar tijdens een standaard “herhaalde-uitgifte-gesprek”. Daarom loont een grondigere aanpak, zeker bij oudere patiënten die meerdere chronische geneesmiddelen innemen (polymedicatie).  

Sinds 1 februari 2023 kunnen artsen magistrale voorschriften maken voor de gemotiveerde patiënt om zijn dosis benzodiazepine of aanverwant product die hij dagelijkse inneemt, geleidelijk aan af te bouwen aan terugbetaalde prijs. Als apotheker maken we vervolgens een magistrale bereiding, die het mogelijk maakt om een behandeling op maat van de patiënt te voorzien. Het doel is om te patiënt volledig te laten stoppen met BZRA-gebruik (benzodiazepines en aanverwante Z-producten) en als apotheker kunnen we de patiënt hier bij ondersteunen.

Farmaceutische zorg houdt de optimalisering in van het rationele geneesmiddelengebruik en daarin is medicatiebewaking een essentieel onderdeel. Het streven naar een optimaal en veilig gebruik van medicatie is van cruciaal belang voor zowel patiënten als zorgverleners. Dagelijks probeert de apotheker via medicatiebegeleiding en medicatiebewaking het aantal geneesmiddelgebonden problemen (GGP’s) te beperken. Uit de Nederlandse HARM-studie (2008) blijkt dat GGP’s vaak aanleiding geven tot ziekenhuisopnames en een verhoogde mortaliteit.

Geneesmiddelen zijn een belangrijk en vaak onmisbaar hulpmiddel in de gezondheidszorg. Maar het is ook ruim aangetoond dat geneesmiddelen negatieve gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid, en zelfs een verhoogde morbiditeit, een hoger mortaliteitsrisico en verminderde levenskwaliteit kunnen veroorzaken. Bovendien wordt niet altijd het beoogde therapeutisch resultaat bereikt.

Dit alles kan het gevolg zijn van: 1) de keuze van het geneesmiddel of de dosering, of 2) van patiëntgebonden factoren zoals interacties tussen geneesmiddelen en geneesmiddelen, voeding of ziekten, problemen met therapietrouw, bijwerkingen. Een recente oorzakelijke factor die steeds meer impact heeft is het probleem van de beschikbaarheid van geneesmiddelen.

Deze geneesmiddelgebonden problemen (GGP’s) op gepaste wijze voorkomen, identificeren en oplossen wanneer ze zich voordoen is de hoeksteen van de farmaceutische zorg. Omdat de apotheker een goed overzicht heeft van de medicatie die de patiënt gebruikt én een frequent contact met de patiënt heeft is hij goed geplaatst om hierin een belangrijke bijdrage te leveren.

Een goede medicatiebegeleiding vereist een goede medicatiereconciliatie bij elke overgang van setting: bij opname in het ziekenhuis of in een WZC, maar ook bij het terug naar huis gaan na een ziekenhuisverblijf. Het is het proces waarbij het meest accurate medicatieschema voor de patiënt wordt opgesteld, inclusief de naam, dosering, frequentie en toedieningsvorm.

We focussen in wat volgt op de medicatiereconciliatie na ontslag uit het ziekenhuis.